Skip to Main Content
Main site homepage

Συστηματική Ανασκόπηση

αυτή η θεματική ιστοσελίδα θα σας βοηθήσει στη διαδικασία διεξαγωγής της συστηματικής ανασκόπησης

Βήμα 4: Σχεδιασμός και διενέργεια στρατηγικής αναζήτησης

Πιο κάτω δίνονται τα βήματα για την διενέργεια της στρατηγικής αναζήτησης καθώς επίσης και επιπλέον συμβουλές για πιο αποτελεσματική δημιουργία της στρατηγικής αναζήτησης

Ορισμός των κύριων εννοιών

Καθορίζεις με σαφήνεια την ερευνητική ερώτηση με βάση το PICO (ή παραλλαγές όπως PECO, SPICE, PICOS), επιλέγοντας ποια στοιχεία θα συμπεριληφθούν στη στρατηγική αναζήτησης 

Η σωστή χρήση συνωνύμων και η στρατηγική αναζήτηση είναι θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία μιας συστηματικής ανασκόπησης. Η προσεκτική σχεδίαση και εκτέλεση της στρατηγικής αναζήτησης, σε συνδυασμό με την επιλογή των κατάλληλων βάσεων δεδομένων, διασφαλίζουν την πληρότητα, την ακρίβεια και την αναπαραγώγιμότητα της ανασκόπησης, μειώνοντας τον κίνδυνο παραλείψεων ή σφαλμάτων.

Δημιουργία πλέγματος όρων αναζήτησης

Για κάθε έννοια δημιουργείς λίστα με:

  • Λέξεις-κλειδιά (synonyms, ακρωνύμια, πληθυσμιακές/τεχνικές διαφοροποιήσεις),
  • Controlled vocabulary (π.χ. MeSH, Emtree) 

Έτσι, εξασφαλίζεις ότι η αναζήτηση είναι ευαίσθητη και πλήρης, καλύπτοντας όλες τις εκφάνσεις του θέματος .

Η χρήση συνωνύμων είναι κρίσιμη για την εξασφάλιση μιας ευαίσθητης (sensitive) αναζήτησης, δηλαδή μιας αναζήτησης που εντοπίζει όσο το δυνατόν περισσότερες σχετικές μελέτες. Ειδικότερα:

  • Ποικιλία όρων: Οι συγγραφείς μπορεί να χρησιμοποιούν διαφορετικούς όρους για το ίδιο θέμα (π.χ., "antidepressants" και "antidepressive agents").
  • Διαφορές γλώσσας: Διαφορετικές γλωσσικές παραλλαγές (π.χ., "colour" και "color") ή ορθογραφικές διαφορές (π.χ., "behaviour" και "behavior") μπορεί να επηρεάσουν τα αποτελέσματα.
  • Συντομογραφίες και ακρωνύμια: Η χρήση συντομογραφιών ή ακρωνυμίων (π.χ., "SSRIs" για "Selective Serotonin Reuptake Inhibitors") μπορεί να οδηγήσει σε παραλείψεις αν δεν συμπεριληφθούν στη στρατηγική αναζήτησης.

Για να καλυφθούν όλες αυτές οι παραλλαγές, είναι σημαντικό να ενσωματωθούν όλα τα πιθανά συνώνυμα και παραλλαγές στη στρατηγική αναζήτησης, χρησιμοποιώντας τον τελεστή OR.

Boolean operators 

Εφαρμόζεις operatorOR εντός εννοιολογικής ομάδας (για λεξικούς/θεματικούς ορισμούς) και AND μεταξύ διαφορετικών ομάδων. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις NOT με προσοχή για αποκλεισμούς 

Επιλογή βάσεων δεδομένων και περαιτέρω αναζήτηση

Χρησιμοποιείς τουλάχιστον τρεις κύριες βάσεις (έως και θεματοειδικές), καθώς και grey literature, registers κλπ. 

Επιλογή Βάσεων Δεδομένων από τη Βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου

Η επιλογή των κατάλληλων βάσεων δεδομένων είναι κρίσιμη για την εξασφάλιση της πληρότητας της ανασκόπησης. Ορισμένες βασικές βάσεις δεδομένων περιλαμβάνουν:

  • MEDLINE/PubMed: Περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό βιοϊατρικών μελετών.
  • Embase: Περιλαμβάνει ευρωπαϊκές και διεθνείς μελέτες, με έμφαση στη φαρμακολογία.
  • Cochrane Library: Περιλαμβάνει συστηματικές ανασκοπήσεις και κλινικές δοκιμές.
  • PsycINFO: Περιλαμβάνει ψυχολογικές και κοινωνικές επιστήμες.
  • CINAHL: Περιλαμβάνει νοσηλευτικές και υγειονομικές επιστήμες.

Η χρήση πολλών βάσεων δεδομένων διασφαλίζει την ευρύτερη κάλυψη του θέματος και μειώνει τον κίνδυνο παράλειψης σημαντικών μελετών.

Προσαρμογή και τεκμηρίωση της στρατηγικής ανά βάση δεδομένων

Κάθε βάση έχει ιδιαιτερότητες (truncation, wildcards, proximity operators), οπότε η στρατηγική πρέπει να προσαρμοστεί και να καταγραφεί λεπτομερώς για αναπαραγωγή και reporting

Εκτέλεση της Αναζήτησης

  • Εκτέλεση σε κάθε βάση δεδομένων: Η στρατηγική αναζήτησης πρέπει να εκτελείται ξεχωριστά σε κάθε επιλεγμένη βάση δεδομένων, όπως PubMed, Embase, Cochrane Library κ.ά., καθώς οι βάσεις αυτές χρησιμοποιούν διαφορετικά συστήματα αναζήτησης και ορολογία.
  • Προσαρμογή της στρατηγικής: Για κάθε βάση δεδομένων, η στρατηγική αναζήτησης μπορεί να χρειάζεται προσαρμογές για να ανταποκριθεί στις ιδιαιτερότητες της, όπως η χρήση διαφορετικών τελεστών Boolean, truncation symbols ή field codes.
  • Χρονοδιάγραμμα αναζήτησης: Καταγράφετε την ημερομηνία και την ώρα εκτέλεσης της αναζήτησης, καθώς οι βάσεις δεδομένων ενημερώνονται συνεχώς και η ημερομηνία αναζήτησης είναι σημαντική για την αναπαραγωγιμότητα.

Πιλοτική δοκιμή και επανέλεγχος

Δοκιμάζεις τη στρατηγική:

  • Ψάχνεις αν βρίσκει κλειδιά άρθρα.
  • Αν όχι, διορθώνεις terms και δομή.
  • Συνεχίζεις επαναλαμβανόμενα μέχρι να πετύχεις ισορροπία ευαισθησίας και ακρίβειας

Τελική εκτέλεση και καταγραφή

Παράγεις και αποθηκεύεις τα αποτελέσματα (exports), καταγράφοντας για κάθε βάση: ημερομηνία, πλήρη strategy και αριθμό hits—κρίσιμο για διαφάνεια και αναπαραγωγιμότητα .

Καταγραφή της Διαδικασίας

  • Αποθήκευση των αποτελεσμάτων: Τα αποτελέσματα της αναζήτησης πρέπει να αποθηκεύονται με τρόπο που να διασφαλίζεται η ακεραιότητά τους, όπως η εξαγωγή σε μορφή RIS ή EndNote XML.
  • Καταγραφή της στρατηγικής: Για κάθε βάση δεδομένων, καταγράφετε την πλήρη στρατηγική αναζήτησης, περιλαμβάνοντας τους όρους, τους τελεστές Boolean, τα φίλτρα και τις παραμέτρους που χρησιμοποιήθηκαν.
  • Δημιουργία διαγράμματος ροής: Δημιουργείτε ένα διάγραμμα ροής που απεικονίζει τη διαδικασία επιλογής των μελετών, από την αρχική αναζήτηση μέχρι την τελική ένταξη, σύμφωνα με το πρότυπο PRISMA.
  • Αναφορά περιορισμών: Καταγράφετε οποιουσδήποτε περιορισμούς ή αποκλεισμούς που εφαρμόστηκαν κατά τη διάρκεια της αναζήτησης, όπως περιορισμοί γλώσσας, ημερομηνίας ή τύπου μελέτης.

Διατήρηση αρχείων: Διατηρείτε αντίγραφα των αρχείων αναζήτησης και των στρατηγικών για μελλοντική αναφορά ή αναθεώρηση.


 

© Copyright Βιβλιοθήκη και Υπηρεσία Πληροφόρησης, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου